QĐND - Bỏng do điện nói chung và điện cao thế nói riêng có cơ chế và đặc điểm tổn thương khác biệt so với khi bị bỏng do các tác nhân khác. Cụ thể: Bỏng sâu có điểm vào và điểm ra trên cơ thể; bỏng ở da không thể hiện hết những tổn thương sâu dưới da dọc theo đường đi của dòng điện trên cơ thể. Trong bỏng do điện cao thế, chi trên là điểm vào thường gặp và gây tổn thương nặng ở bàn tay và trước cổ tay.
Bệnh nhân bị bỏng điện cao thế điều trị tại Viện Bỏng Quốc gia
Bỏng sâu ở vùng trước cổ tay do điện cao thế thường gây những tổn thương như lộ gân, cơ, xương, khớp, mạch máu… và cần được che phủ sớm. Ở phần lớn các trường hợp, việc che phủ cần được thực hiện bằng các vạt tổ chức mà không thể che phủ bằng ghép mảnh da rời.
Ở nước ta đã có những công trình công bố về đặc điểm bỏng điện cao thế nói chung và ứng dụng một số phương pháp che phủ tổn thương bỏng điện cao thế. Tuy nhiên đến nay vẫn chưa có nghiên cứu nào về tổn thương do bỏng điện cao thế ở cẳng, bàn tay cũng như nghiên cứu giải phẫu và ứng dụng vạt cân mỡ dựa trên các nhánh xuyên đầu xa của động mạch quay để che phủ cho những khuyết hổng vùng cổ tay trước.
Tiến sĩ Đỗ Lương Tuấn, Chủ nhiệm Khoa Bỏng người lớn, Viện Bỏng quốc gia (Học viện Quân y) là người đi đầu trong nghiên cứu giải phẫu các nhánh xuyên của động mạch quay; ứng dụng lâm sàng thành công vạt cân mỡ cẳng tay trước quặt ngược dựa trên các nhánh xuyên đầu xa của động mạch quay để che phủ tổn thương vùng cổ tay trước do bỏng điện cao thế. Theo đó, chỉ định áp dụng với khuyết hổng có lộ hoặc tổn thương gân, cơ, mạch máu, thần kinh vùng cổ tay trước do điện cao thế. Động mạch quay và da vùng cẳng tay trước ở 1/3G, 1/3T trên trước cẳng tay còn lành lặn. Quy trình kỹ thuật thực hiện gồm: Kiểm tra da lành vùng cho vạt ở mặt trước cẳng tay; vệ sinh sạch da vùng cho vạt; siêu âm mạch và đánh dấu điểm xoay vạt; đo diện tích tổn thương vùng cổ tay cần che phủ; đo, tính và vẽ thiết kế vạt cân mỡ ở 1/3G, có thể tới 1/3T trước cẳng tay dựa trên điểm xoay vạt và kích thước tổn thương đã xác định; phẫu thuật và chăm sóc sau mổ.
Phương pháp này đã giải quyết được phần lớn những khó khăn trong điều trị che phủ khuyết hổng vùng cổ tay trước, không phải hy sinh động mạch quay lấy theo vạt như một số nước đang áp dụng hiện nay. Vạt mỏng, thích hợp với vùng cổ tay và có tính thẩm mỹ, bảo tồn được bàn tay và khả năng cấp máu của các mạch chính, giảm ngày nằm điều trị, tập vận động sớm và phục hồi chức năng cổ-bàn tay. Phục hồi khả năng lao động cho bệnh nhân. Kỹ thuật thực hiện không quá phức tạp, không đòi hỏi trang thiết bị đặc biệt nên có thể áp dụng rộng rãi tại các bệnh viện tuyến tỉnh, quân khu, quân đoàn có chuyên khoa chấn thương hoặc phẫu thuật tạo hình.
Đây là một trong những nghiên cứu đầu tiên ở Việt Nam về khảo sát các nhánh xuyên cấp máu cho vạt tạo hình. Nghiên cứu này đã mở ra một hướng nghiên cứu mới cho các vạt tạo hình che phủ tổn thương cẳng-bàn tay nói riêng và các vùng khác trên cơ thể nói chung từ các nhánh xuyên của các động mạch mà không phải hy sinh các động mạch nuôi vạt như trước đây, bảo tồn tối đa khả năng cấp máu tự nhiên của chúng.
Trung Phương