QĐND - Năm 2010, trên bản đồ ghép tim thế giới, cái tên Việt Nam đã được vinh danh sau ca ghép đầu tiên tiến hành thành công tại Bệnh viện 103, Học viện Quân y. Đó là niềm tự hào chân chính của ngành Y tế Việt Nam, của ngành Quân y, bởi số quốc gia thành viên tiếp nhận, làm chủ được kỹ thuật cao này, mới chỉ ở con số khá ít ỏi...
Trung tướng, GS, TS Nguyễn Tiến Bình, Giám đốc Học viện Quân y và anh Bùi Văn Nam
Anh Bùi Văn Nam, người nông dân nghèo đi làm thêm nghề thợ xây kiếm tiền là ai? Trước ngày 17-6-2010, tôi cũng như nhiều người khác không hề biết anh. Chỉ sau ca phẫu thuật lịch sử đánh dấu thêm một sự kiện đặc biệt của ngành y tế nước nhà, tên người nông dân ấy gắn liền với một thành tựu y học tuyệt vời: Ghép tim. Hôm ấy, cuộc phẫu thuật kéo dài trong 1 giờ 55 phút và niềm vui như vỡ òa khi Thiếu tướng, PGS, TS Hoàng Mạnh An, Giám đốc Bệnh viện 103 bước ra, nở nụ cười tươi… Nụ cười ấy được hiểu, tính mạng cụ thể của một con người được cứu sống, đồng thời ẩn chứa thông điệp: Cơ hội đã mở ra với những bệnh nhân mắc bệnh tim hiểm nghèo, ví dụ như trường hợp của anh Nam.
Lên Hà Nội mướt mải kiếm sống bằng nghề thợ xây, anh Nam là trụ cột của cả gia đình. Cho đến một ngày không thể cố thêm bởi những cơn đau vắt ngang ngực, bạn phu hồ đưa anh đi khám, các bác sĩ kết luận bị bệnh cơ tim thể giãn, suy tim độ 4. Tháng 3 năm 2010, sức khỏe anh ngày càng suy giảm dù đã được các thầy thuốc Khoa Tim-Thận-Khớp (Bệnh viện 103) nỗ lực điều trị. Nhớ lại quãng thời gian ấy, anh Nam tâm sự: Tôi như ở gần cuối ngõ cụt. Vợ con, bố mẹ, anh em họ hàng lo lắng. Tôi còn hai cháu đang dang dở chuyện học hành, có nhắm mắt cũng chưa yên. Thế rồi, thành tựu y học đã mỉm cười “chiếu” vào đời tôi… Giọng người đàn ông trở về từ cõi chết phá tan cái lạnh buốt những ngày cuối năm. Anh vạch áo, “khoe” vết mổ như con rết trước ngực.
Tôi “chắp nối” lại những thông tin mà anh Nam nhận được ánh sáng “chiếu” vào đời mình ấy. Đầu tháng 7-2009, Bộ Khoa học Công nghệ và Môi trường, Bộ Y tế, Bộ Quốc phòng tin tưởng giao cho Học viện Quân y-một trong những trung tâm y khoa hàng đầu nước nhà thực hiện đề tài nghiên cứu cấp Nhà nước “Ghép tim trên người lấy từ người cho chết não”. Bao cán bộ khoa học của học viện đã âm thầm chuẩn bị cho công việc ghép tim. Đội ngũ thầy thuốc, phẫu thuật viên, các trang, thiết bị… đều được chuẩn bị kỹ càng và liên tục được chạy… rà trơn. Đã có hàng chục ca ghép thực nghiệm trên động vật (lợn) để chuẩn bị chinh phục căn bệnh được coi là nan y này. Với kinh nghiệm của “cái nôi” ghép tạng từ những ca ghép thận, ghép gan đầu tiên, cả kỹ thuật mổ tim mở, vi phẫu, hồi sức… nhưng các thầy thuốc quân y vẫn không hề chủ quan. Các anh mở rộng sự giao lưu, tiếp thu kinh nghiệm với các quốc gia hàng đầu trong ghép tim như: Đức, Mỹ, Xin-ga-po, Nhật Bản, Trung Quốc… Đặc biệt là sự giúp đỡ của các chuyên gia Bệnh viện Cheng Hsin, Đài Loan (Trung Quốc).
Gần 6 tháng sau khi ca ghép tim diễn ra, tôi may mắn được tháp tùng Trung tướng, GS, TS Nguyễn Tiến Bình, Giám đốc Học viện Quân y, Chủ nhiệm đề tài, tới thăm anh Bùi Văn Nam. Gặp lại một trong những ân nhân “sinh ra” mình lần thứ hai, anh Nam rất xúc động. Những ngày này, anh đã trở lại với đời sống thường nhật, dù chưa dám làm các việc quá nặng. Anh Nam liên tục nhắc đến tên của các thầy thuốc như Phó giáo sư An, Giáo sư Cường, Tiến sĩ Khương, Phó giáo sư Oanh… Anh có một câu nói rất hàm chứa rằng, bản thân anh có được niềm vui, hạnh phúc ngày hôm nay là nhờ nhịp đập của trái tim đồng loại. Nghe bệnh nhân cũ của mình nói vậy, giọng Trung tướng Nguyễn Tiến Bình chợt chùng xuống, mắt ông như có nước:
- Các bệnh nhân bị bệnh cơ tim thể giãn, suy tim độ 4 khá nhiều và nhiều người không kéo dài được cuộc sống bởi các phương pháp điều trị nội khoa kinh điển đành bó tay. Với thầy thuốc chúng tôi, đó là một nỗi buồn và chúng tôi nung nấu, quyết tâm phải có cách cứu được người bệnh. Ghép tim, hay nói rộng ra, ghép tạng là nhu cầu rất lớn cả của Việt Nam và thế giới, Học viện Quân y đã thành công trong việc tiên phong lần đầu tiên ghép thận (1992) và ghép gan (2004) nên chúng tôi tự tin làm được. Nói điều này bởi ghép tim ở trình độ cao, liên quan đến nhiều chuyên ngành, ghép tim thành công sẽ thúc đẩy các chuyên ngành khác cùng phát triển như gây mê, miễn dịch, vi phẫu, huyết học, truyền máu, giải phẫu bệnh, hồi sức… Việc cứu chữa thành công tính mạng của một con người mang ý nghĩa nhân văn cao cả. Đó cũng chính là khát vọng của người thầy thuốc chúng tôi, làm thế nào để cứu chữa được càng nhiều người, càng tốt…
Đã nhiều lần nghe Trung tướng, GS Bình “đau đáu” với người bệnh, nên chúng tôi cũng hiểu ca phẫu thuật này mở ra tiền đề tốt đẹp, giống như đặt viên gạch đầu tiên xây ngôi nhà y tế công nghệ cao, xây lòng nhân ái đồng loại. Bởi lẽ, ở các nước khác đã làm và luật pháp Việt Nam đã cho phép: Người chết não được hiến tặng một phần cơ thể mình cho khoa học cứu người. Việc người bệnh được nhận cơ hội sống bằng trái tim, quả thận, đôi mắt... của người khác sẽ mang lại niềm vui cho nhiều người, kể cả người đã chết. Nếu không may, thân xác phải nằm xuống mà lại cứu được người khác sống, một phần cơ thể mình như trái tim vẫn đập trong lồng ngực người khác, chắc đó cũng là “phúc đẳng hà sa”…
Theo Báo QĐND số Tết Tân Mão.